Հայկական մշակույթին և արվեստին նվիրված տարբեր տարիներին և մինչև օրս լույս են տեսել մի շարք արժեքավոր գրքեր: Դրանց հեղինակների շնորհիվ լուսաբանվել են հայ արվեստի այս կամ այն ճյուղի՝ մինչև այդ բաց մնացած կողմերը, որոնք կարոտ էին լուրջ ուսումնասիրության: Արվեստագիրը` իր ողջ անձնակազմով առանձնացրել է մի շարք գրքեր, որոնք կհետաքրքրեն թե’ մասնագետներին և թե’ հայ արվեստով հետաքրքրվողներին, տալով նրանց բավականին շատ տեղեկություն, բավականին պարզ լեզվով:
Եվ այսպես՝
С. С. Манукян, В. О. Казарян, Матенадаран, армянская рукописная книга, VI-XIV веков, Москва, 1991
Այս ռուսալեզու գիրքը ներկայացնում է Երևանի Մատենադարանում պահվող 6-14-րդ դարերի հայկական ձեռագրերը: Գրքում ներկայացված են բազմաթիվ ձեռագրեր՝ ամենայն մանրամասնությամբ: Նկարագրված են ձեռագրերի էջերը, տերունական պատկերները, լուսանցազարդերն ու գիրը: Տեքստն ուղեկցվում է եզակի ու լավ որակի վերատպություններով ու պատկերներով, որոնք դժվար է գտնել այլ գրքերում:
Շահեն Խաչատրյան, Ֆրանսահայ կերպարվեստ, Երևան, 1991
Գիրքն ընդգրկում է ֆրանսահայ կերպարվեստի զարգացման պատմությունը: Տրվում է արվեստագետների, այդ թվում Է. Շահինի, Հ. Գյուրջյանի, Վ. Մախոխյանի, Զ.Զաքարյանի, Գառզուի և այլոց ստեղծագործական դիմանկարները: Այն հարուստ է մեզ անհայտ նյութերով և տեղեկություններով:Ֆրանսահայ կերպարվեստին նվիրված առաջին ամբողջական աշխատությունն է մեզանում:
Հրավարդ Հակոբյան, Վասպուրականի մանրանկարչություն, գիրք1, Երևան,1976
Այս աշխատանքի հեղինակը ներկայացնում է սոցիալ-մշակութային այն միջավայրը, որի հիմքի վրա ձևավորվել է Վասպուրականի մանրանկարչության ինքնատիպ ոճը: Իբրև առանձին հարցեր քննության են առնված Վասպուրականի դպրոցի սկզբնավորողներից մեկի՝ Սիմեոն Արճիշեցու, ինչպես նաև հայ միջնադարյան մշակույթի խոշոր կենտրոն՝ Աղթամարի 14-15 դդ. մանրանկարիչների գործերը՝ կապված ժամանակի գեղագիտական նախասիրությունների ու հասարակական -քաղաքական անցուդարձերի հետ:
Հրավարդ Հակոբյան, Վասպուրականի մանրանկարչություն, գիրք2, Երևան,1982
Աշխատության մեջ ներկայացված է 14-րդ դարի 30-ական թվականներից մինչև 15դ. 50-60-ական թթ. ստեղծագործած նկարիչների կյանքն ու գործունեությունը:
Լևոն Չուգասզյան, Գրիգոր Ծաղկող, Երևան, 1986
Ուսումնասիրությունը նվիրված է հայ մանրանկարչության բացառիկ հուշարձաններից մեկի՝ Թարգմանչած Ավետարանի, 1232թ. պատկերազարդմանը: Աշխատության մեջ հետազոտված են ձեռագիրը ձևավորող Գրիգոր Ծաղկողի ժառանգության պատկերագրական և ոճական առանձնահատկությունները, նրա կապերը հին ավանդների և իր ժամանակի արվեստի հետ:
Հին Հայաստանի ոսկին ,Երևան, 2007
Գիրքն ընդգրկում է Մ․Թ․Ա 3-րդ հազարամյակից մինչև Մ․Թ․ 14դար, Հայկական լեռնաշխարհում գտնվող տարբեր հնավայրերից հայտնաբերված ոսկե և մասսամբ ոսկե առարկաներ։Տրվում է ոսկե գտածոների նկարագրությունն ու հայտնաբերման պատմությունը,ինչպես նաև քննվում է ոսկին ՝տվյալ ժամանակաշրջանի աշխարհընկալման համակարգում։ Գիրքն արժեքավոր է նաև իր մեջ պարունակող լուսանկարներով։
Համլետ Պետրոսյան, Խաչքար. ծագումը, գործառույթը, պատկերագրությունը, իմաստաբանությունը, Երևան, 2008
Ինչպես հուշում է վերնագիրը՝ աշխատությունը նվիրված է խաչքարային մշակույթին՝ ծագմանը, գործառույթին , պատկերագրությանը ։ Գիրքը հարուստ է բարձրորակ ,թվային լուսանկարներով։
Արարատ Աղասյան, Հրավարդ Հակոբյան, Մուրադ Հասրաթյան, Վիգեն Ղազարյան,Հայ արվեստի պատմություն, Երևան, 2009
Գիրքն ավելի շատ ճանաչողական բնույթ ունի:Մասնագետները բավականին հանրամատչելի լեզվով ներկայացրել են հայկական կերպարվեստի, ինչպես նաև ճարտարապետության պատմությունը՝ սկսած հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը:
Հայկական գունապնակ, 20-րդ դար, Երևան 2004թ.:
Անգլալեզու և Ռուսալեզու այս գիրքը արվեստաբան Հենրիկ Իգիթյանի երկահատորյակի առաջին մասն է, որտեղ ներկայացված են 20-րդ դարի հայ կերպարվեստի ականավոր ներկայացուցիչները: Արվեստագետների կենսագրությունն ուղեկցվում է լավ որակի վերատպություններով և հենրիկ Իգիթյանի հեղինակած վերլուծական տեքստերով: Գիրքը հիանալի ուղեցույց է 20-րդ դարի և հատկապես 1960-80-ական թվականների հայ կերպարվեստի ուսումնասիրողների համար:
Հենրիկ Իգիթյան, Հայկական գունապնակ, նոր սերունդ, Երևան 2005թ.:
Անգլալեզու և Ռուսալեզու այս գիրքը արվեստաբան Հենրիկ Իգիթյանի երկահատորյակի երկրորդ մասն է, որտեղ ներկայացված են հայ ժամանակակից արվեստի՝ 1990-ական թվականների երիտասարդ արվեստագիտական սերնդի ներկայացուցիչները: Գրքում տեղ են գտել արվեստագետների կենսագրություն ու ստեղծագործությունների ըտրանի: Այս ամենից բացի, ընթերցողին են ներկայանում մի շարք արվեստաբաններ՝ ներ սերնդի արվեստագետների ամսին վերլուծական փոքրածավալ տեքստերով: Գիրքը հինալի ուղեցույց է հայ ժամանակակից արվեստն ուսումնասիրողների համար:
Stream of Fire, New art from Armenia, Cyprus, 1995
Կիպրոսում հրատարակված այս անգլալեզու գիրքը հայ ժամանակակից արվեստի՝ 1990-ականների նոր արվեստագիտական սերնդի նոր մոտեցումների մասին պատմող հիանալի ուղեցույց է: Գրքում տեղ գտած արվեստագետների կարճ կենսագրական ակնարկից զատ կարելի է ծանոթանալ նաև նրանց ստեղծագործությանը և թերթել ստեղծագործությունների վերատպությունների ընտրանին:
Գարեգին Հովսեփյանը, Հաւուց Թառի Ամենափրկիչը եւ նոյնանուն յուշարձաններ հայ արուեստի մէջ, 1937, Երուսաղեմ
Այս աշխատության մեջ Գարեգին Հովսեփյանը խոսում է ոչ միայն հայ փայտարվեստի «Ամենափրկիչ» անունը կրող հուշարձանի ու միջնադարյան Հայաստանի նշանավոր կրոնական ու մշակութային կենտրոնի՝ Հավուց Թառի նույնանուն վանքային համալիրի, այլ նաև հայկական «Ամենափրկիչ» խաչքարերի մասին: Գիրքը նվիրված է ակադեմիկոս Նիկողայոս Մառի հիշատակին:
Բեզալել Նարկիզ, Երուսաղեմի հայկական արվեստի գանձերը (Armenian Art treasures of Jerusalem), 1979
Աշխատությունը նվիրված է Սիրարփի Տեր-Ներսիսյանին, անգլերենով է: Գրքի պատկերազարդումն արված է Մայքլ Սթոնի կատալոգի հիման վրա: Գրքում տեղ գտած պատկերները ներկայացնում են Երուսաղեմում պահվող հայ արվեստի գանձերը՝ կիրառական արվեստի նմուշներ, Երուսաղեմի հայկական խճանկարները, ձեռագրերի բացառիկ մանրանկարներ: Պատկերները զետեղված են գրքի շարադրանքին զուգահեռ:
Նոնա Ստեփանյան,Հայաստանի արվեստը (Искусство Армении), Երևան, 1989
Բացառիկ մի աշխատություն է: Հեղինակն անդրադարձել է միջնադարյան Հայաստանի արվեստին. խոսվում է ինչպես քանդակագործական արվեստի, այնպես էլ մոնումենտալ գեղանկարչության ու մանրանկարչության մասին, ինչպես նաև դեկորատիվ-կիրառական արվեստի: Ներկայացված է նաև ուշ միջնադարյան և նոր շրջանի հայ արվեստը, լավագույն օրինակներով խոսվում է 16-18-րդ, ապա 19-20-րդ դարերի հայկական գեղանկարչության մասին: Եվ վերջապես <<Խորհրդային Հայաստանի կերպարվեստը>>` 1920-1940-ական, 1941-1960-ական և 1960-80-ական թթ..
Վիշապ քարակոթողները, խմբ.՝ Ա. Պետրոսյան, Ա. Բոբոխյան, Երևան, 2015
Հայկական Լեռնաշխարհում՝ հիմնականում բարձրադիր լեռներում, պահպանվել են հայոց վիշապ կոթողները: Այս ժողովածուում զետեղված են Հայկական Լեռնաշխարհի բոլոր հայտնաբերված վիշապաքարերը, որոնք գնտվել են ամենատարբեր վայրերից և որ ամենահետաքրքրիրն է ամենատարբեր հանգամանքներում: Գրքում մանրամասն զննվում են վիշապների տիպերը և միջավայրերը , ինչպես նաև ասյտեղ տեղ են գտել առասպելական, ազգագրական, հնագիտական նոր տվյալների հետազոտություններ:Գիրքը կհետաքրքրի բոլորին:
Սիրանուշ Գալստյան, Հայացք մեր կինոյին.պատմությունը և ներկան , Երևան, 2011
Աշխատությունն ընդգրկում է հայ կինոյի պատմության ընթացքը` հիմնադրումից մինչև մեր օրերը: Նախատեսված է մասնագետների, ուսանողության և արվեստասեր հասարակության համար: Անցյալում գրված գրքերի, գրականության և հեղինակների ուսումնասիրությունների և սեփական կարծիքի միաձուլումից կինոգետ, արվեստագիտության թեկնածու Սիրանուշ Գալստյանը ստեղծելէ բովանդակ մի աշխատություն` անդրադառնալով հայ կինոյի երախտավորներին, բոլորիս քաջ հայտնի և գուցե շատերիս համար դեռ չբացահայտված հայկական բոլոր ֆիլմերին: Ֆիլմերի նկարագրական և վերլուծական ուսումնասիրությունների, տպագրված գունավոր պատկերների շնորհիվ ընթերցողը կարծես ակամա դառնում է յուրաքանչյուր ֆիլմի գործողությունների անմիջական մասնակիցը:
Վարազդատ Հարությունյան, Հայաստանի ճարտարապետության պատմություն, Երևան, 1992
Գիրքը հարուստ նյութ է հանդիսանում հայկական ճարտարապետության ուսումնասիրման համար։ Այն բովանդակում է հայ ժողովրդի բազմադարյան շինարվեստի, քաղաքաշինական և ճարտարապետական մշակույթի համառոտ պատմությունը:
Վահագն Գրիգորյան, Հայաստանի վաղ միջնադարյան փոքր հուշարձանները, Երևան, 1982
Գրքում քննության են առնվում հայկական գմբեթավոր հորինվածքների նախնական օղակը ներկայացնող 5-7-րդ դարերի կենտրոնագմբեթ փոքր հուշարձանները։ Վերջիններս դիտարկվում են հորինվածքային, կոնստրուկտիվ և դեկորատիվ լուծումների հետ առնչվող հարցերի տեսանկյունից:
Ստեփան Մնացականյան, Զվարթնոցը և նույնատիպ հուշարձանները, Երևան, 1971
Հեղինակն անդրադարձել է հայկական դասական ճարտարապետության գլուխգործոցին` Զվարթնոցի տաճարին, և նրա հորինվածքին հարող կովկասյան այլ հուշարձաններին։ Գրքում խոսվում է զվարթնոցատիպ տաճարների ուսումնասիրության մասին։ Այստեղ քննվում են նաև վերջիններիս ծագման, սիրիական և բյուզանդական համանման հուշարձանների հետ ունեցած առնչության հարցերը:
Рубен Ангаладян, Армянский авангард внутри тоталитаризма 2006 (Ռուբեն Անգալադյան, Հայկական ավանգարդը տոտոլիտարիզմի ներսում, 2006)
Մշակութաբան Ռուբեն Անգալադյանի հեղինակած այս ռուսալեզու և անգլալեզու գիրքը հայկական ավանգարդ արվեստը ներկայացնող ծավալուն աշխատություն է: Նախաբանում հեղինակի կողմից ներկայացված է հայ մշակույթի ընդհանուր համայնապատկերը 1960-80-ական թվականներին: Այնուհետև ներկայացված են հայկական ավանգարդի ականավոր դեմքերը, նրանց ստեղծագործություններն ու ռուբեն Անգալադյանի վերլուծական խոսքը յուրաքանչյուրի մասին:
Շարունակելի…
![[:am]«Արվեստագիր»[:ru]«Арвестагир»[:en]](http://arvestagir.am/wp-content/uploads/2015/03/Arvestagir_am_Logo_lable_300x300-100x100.jpg){kind=logo}
Թողնել մեկնաբանություն