Թախիծը մարդկանց ստիպում է աշխարհը գորշ գույներով տեսնել: Միգուցե, չեմ ժխտի՛: Սակայն ես մի ճշմարտություն գիտեմ՝ միաժամանակ ապշեցնող, զարմացնող. այն է համաշխարհային կինոյի երևելիների բացառիկ տաղանդը գորշ երանգներում պատկերել կյանքի բոլոր գույները, իր ուրախություններով, տրագեդիաներով, արկածներով, կրքերով ու սերերով:
Միանգամից ասեմ, որ խոսքը դասական իմաստով սև ու սպիտակ կինոյի մասին չէ, այլ մի ուղղության, որը ստացել է «noir» (հեղ. ֆրանս թարգմ՝ սև, գիշեր): Ժամանակի լեգենդար կինոգործիչներին հաջողվել է վերածել այդ ժանրը բարձրարժեք արվեստի ճյուղի, որտեղ գունազուրկ պատկերից դուրս է պրծնում այսպես կոչված նեռվն ու սասպենսը, որի հայրիկը հանճարեղ և սարսափելի Ալֆրեդ Հիչքոքն էր:
Մի քիչ արմատներից. նուար ժանրին են առնչվում 40-50-ական թթ նկարահանված հոլիվուդյան քրեական դրամաները, որոնք «համեմված» էին ահռելի մեծ չափաքանակով հոռետեսությամբ, անվստահությամբ, հիասթափությամբ և ցինիզմի մթնոլորտով:
Թեպետ դա այդքան էլ կինոգործիչների բացասական վերաբերմունքը չէր ստեղծագործության և շրջապատող աշխարհի նկատամբամբ: Այդ տարիների ֆիլմերի վրա մեծ ազդեցություն ու բիծ էր թողել ԱՄՆ-ում ½ համաշխարհային պատերազմների հետևանքով ստեղծված սոցիալական ճգնաժամը:
Ալֆրեդ Հիչքոք
Արցախյան շարժում
Ծխապոտը
Մի քիչ լեգենդներից. ընդունված է համարել, որ դասական նուարի սկզբնավորման ժամանակաշրջանն ընկած է 1941 թվականի արտադրության «Մալթայի բազեն» ֆիլմից (գլխավոր դերում` Համֆրի Բոգարտ, ռեժիսոր՝ Ջոն Հյուսթոնի) մինչև 1958 թվականին նկարահանված «Չարի կնիքը» (գլխավոր դերում՝ Չարլտոն Հեսթոն, ռեժիսոր Օրսոն Ուելս) ժապավենը:
Ուելսից և Հյուստոնի հետ մեկտեղ՝ կինոյի ոսկե դարաշրջանի ռեժիսորներ Ռաուլ Ուոլշը, Ռոբերտ Սյոդոմակը, Օտտո Պրեմինգերը և Ֆրից Լանգը ժանրի նախահայրերն են; ուղղությունը զարգացրել են այնպիսի երևելիներ, ինչպիսիք են՝ Սթենլի Կուբրիկը, Բիլլի Ուայլդերը, Նիկոլաս Ռեյը և Ալֆրեդ Հիչքոքը:
Խարիզմատիկ ու մեծատաղանդ արտիստներ Համֆրի Բոգարտը, Դեն Էնդրյուսը, Բերտ Լանկաստերը և Օրսոն Ուելսը իրենց էտալոնային դերերը կերտել են հենց այս ուղղության ֆիլմերում, մարմնավորելով մասնավոր հետախույզների և վատ տղաների: Նուար ոճի անբաժան մասն են կազմում այսպես կոչված ֆեմ-ֆատալ՝ ճակատագրական կանայք. Ռիտա Հեյվորտ,
Ջոան Քրուֆորդ, Լորեն Բեկոլ, Բարբարա Ստենվիկ, Ջին Թիրնի:
Համֆրի Բոգարտ
Մալթայի Բազեն
Ճակատագրի կին
Մի քիչ սյուժետային կառուցվածքից. հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել այն փաստին, որ նուարը կատարելապես տարբերվում է դասական դետեկտիվ ժանրից, հատկապես, այսպես կոչված hard-boiled fiction («Բրուտալ դետեկտիվի» ամերիկյան դպրոց) ուղղությունից: Նուարի վրա մեծ ազդեցություն է թողել գերմանական էքսպրեսիոնիզմը: Այս պարագայում կարելի է հիշատակել լեգենդաչ Ֆրից Լանգի «М. Քաղաքը մարդասպանին է փնտրում» կինոնկարը, որը գորշ կինոյի ամենահայտնի և էտալոնային նմուշներից է: Լանգից բացի գերմանականով ոգեշնչված են եղել այնպիսի վարպետներ, ինչպիսիք են Պրեմինգերը, Սյոդոմակը, Ուայլդերը:
Երկրորդ կարևոր «սյուժետակազմիկ» երևույթը դա 30-ականների ֆրանսիական պոետիկ ռեալիզմն է. օրինակ՝ 1937 թ. նկարահանված «Պեպե լե Մոկո» (ռեժ. Ժյուլյեն Դյուվինյե, գլխավոր դերում՝ Ժան Գաբեն): Նուարը համաշխարհային ֆենոմեն է…
Չարի կնիքը
Նուար Տեսարան
Նուար ֆիլմին բնորոշ տեսարան
Նուարը դա… 10 բնորոշ գծեր
- ֆրանսերեն բառ է. բառացիորեն՝ «գորշ ֆիլմ»: Այսպես է բնութագրվում նաև ֆրանսիացիների շրջանում մեծ համբավ վայելող Series Noir հրատարակությունների շարքը, որտեղ ներկայացված են ամերիկյան քրեական ժանրի հեղինակների լավագույն նմուշները:
- Առաջին վայրկյանից հանդիսատեսը գիտակցում է. «happy ending» (երջանիկ ավարտ) պետք չէ սպասել… բայց դա է կյանքը, գրողը տանի՛:
- Կյանքի բոլոր գույները, սերերը, կրքերը, ուրախություններն ու դժբախտությունները կատարելապես արտահայտված են մռայլ երանգներում: Լոկացիաներն էլ գորշ են, հավերժ գիշեր է, անձրև, մարախուղ: Հիմնական գործողությունները ծավալվում են ահասարսուռ նրբանցքներում, տարօրինակ բնակարանների դռների հետևում, քաղաքային ջունգլիներով, տաքսիներում, բարերում…
- Ծխախոտներ. Բոլորը ծխում են: Հերոսները միմյանց առաջարկում են ծխախոտ, կամ թույլ տալիս ծխել: Ինչպես օրինակ «Out of the Past» (ռեժ. Ժակ Թյուռնո) ֆիլմում՝ Ռոբերտ Միտչըմը և Քըրք Դուգլասը:
- Կինը, որը սիրում էր հերոսին, դառնում է վերջինիս դահիճը, և հակառակը:
- Կանայք հիշաչար են, կրքոտ ու ճակատագրական:
- Տղամարդիկ միամիտ են, դաժան, հմայիչ:
- Սև ու սպիտակն ավելի քան գրավիչ է…
- Սերը դառնում է մահվան պատճառ…
- Համամարդկային ժանր. Չկա մեկը, ով տուժած չլինի դավաճանությունից, չունենա վախեր, չկորցնի օպտիմիզմը:
Օրսոն Ուելս
Ջոն Հյուսթոն
Խորհուրդ եմ տալիս դիտել.
20-ականներ
Underworld /1927/
The Docks of New York /1928/
30-ականներ
Paid /1930/
Blonde Crazy /1931/
City Streets /1931/
The Maltese Falcon (aka Dangerous Female)
40-ականներ
Angels over Broadway
City for Conquest
Johnny Apollo
Non-American
50-ականներ
711 Ocean Drive
Armored Car Robbery
The Asphalt Jungle
Backfire
![[:am]Միքայել Մարգարյան[:ru]Микаэл Маркарян[:en]Michael Margaryan](http://arvestagir.am/wp-content/uploads/2015/05/MichMarg-300x300-100x100.jpg){kind=avatar}
Թողնել մեկնաբանություն