Ինչու թողնել Շվեյցարիան

Հարցազրույց շվեյցարացի ժամանակակից գրող և լրագրող        Հանսյորգ Շերթենլայբի հետ։

---

– Արդյո՞ք Ձեր վեպերին հատուկ է ներքին ընդհանուր գիծը կամ ո՞րն է դրանց հիմնական ուղերձը:

 – Եթե ընդհանրացնենք, ես գրում եմ մարդկանց մասին, որոնք հասարակության ներսում չեն, այլ եզրին, մարդկանց, որոնք ինչ-որ խնդիրներ ունեն որևէ հարաբերության մեջ: Հայերեն թարգմանված «Գիշերային լողորդը» վեպի հիմնական թեման երիտասարդներն են, որոնք խնդիրներ ունեն ծնողների հետ և զգում են, որ իրենք հասկացված չեն: Նրանք փախչում են: Եվ սա՝ փախուստը, իհարկե, հիմնական թեմա է իմ շատ գրքերում. մարդիկ չեն ուզում համակերպվել այդ խնդիրներին և ուզում են կոտրել դրանք: Ուղերձը հետևյալն է՝ մի՛ թույլ տվեք, որ ձեզ վերաբերվեն այնպես, ինչպես իրենք են ուզում, լավ է արձագանքեք և անցնեք առաջ:

–Փաստորեն փախուստը հաճախ է կրկնվում Ձեր պատմություններում, և դա խնդիրներին կողքից նայելու հնարավորություն է:

– Շատ գրքերի մեջ է կրկնվում և նաև իմ կյանքում: Ես Շվեյցարիայից գնացել եմ Իռլանդիա և հետո՝ Ամերիկա: Սա մի թեմա է, որն անձնական փորձառություն է: Բայց չեմ ուզում ասել, որ փախուստը խնդիրներից փախչել է նշանակում:  Երբ հեռանում ես, կողքից ես տեսնում խնդիրները:

– Դա ձեզ օգնո՞ւմ է գրելու:

– Անպայման, օգնում է: Անհնարին կլիներ նույն տեղում մնալն ու գրելը: Ես պետք է նաև ինձ անվստահ զգամ: Չեմ ուզում գրելիս միշտ վստահ զգալ: Երբ այդպես է, գրվածը դառնում է ձանձրալի:

–Բայց միևնույն ժամանակ դուք միշտ ստեղծագործում եք աշխատասենյակում փակված:

–  Այո՛: Բայց շատ կարևոր է միջավայրը փոխելը: Ահա թե ինչու թողեցի Շվեյցարիան: Երբ տեղափոխվում ես ուրիշ միջավայր, քեզ մի քիչ անպաշտպան ես զգում: Իռլանդիայում այլ կերպ էր, ոչ անպայման ավելի շատ լավ: Պարզապես այդպես տեսա իմ այն կողմերը, որոնք չէի ճանաչում, իմ ոչ այնքան լավ կողմերը:

–Իսկ  որտե՞ղ և ի՞նչ պայմաններում եք գրել «Գիշերային լողորդը»:

– Իռլանդիայում եմ գրել, գրելիս ուղեկցում էի այդ դեռահասներին: Դա ամենակարևոր ու դժվարին շրջանն է մարդու կյանքում: Ես 40-ն անց էի, երբ գրեցի գիրքը: Վտանգ կար, որ վարդագույն ակնոցով կնայեի դեռահասների կյանքին, հատկապես, որ գլխավոր կերպարը՝  Փաթրիկը, ինչ-որ ձևով կապ ունի ինձ հետ: Եվ այդ ակնոցը չդնելով՝ ես տեսել եմ նաև դաժան կողմեր: Պետք էր այդպես նայել:

–ԽՍՀՄ–ի փլուզման ժամանակ երիտասարդ էիք: Պատի հակառակ կողմում ի՞նչ էիք զգում:

– Ձեր կողմն ընդհանրապես չեմ ճանաչել: Եղել եմ միայն Արևելյան Գերմանիայում: Եվ միայն պատի փլուզումից հետո եմ սկսել ճանաչել այդ երկիրը: Ռումինիան տեսել եմ Չաուշեսկոյի գնդակահարումից հետո: Փլուզված երկիր մտնելիս տարօրինակ զգացողություններ ունեի: Եղել եմ Հունգարիայում, երկար ժամանակ ապրել եմ Բուլղարիայում, որտեղ թարգմանվել են իմ գրքերը: Առաջին անգամ եմ Հայաստանում: Բայց համոզված եմ, որ ոչ վերջին անգամ:

–Արդյո՞ք ինչ–որ մշակութային և գրական բացահայտումներ եք արել այդ ընթացքում:

– Գրականը չեմ հասցրել, բայց մշակութային առումով ինձ հետաքրքրում էր, թե մարդիկ ինչպիսին են: Տա՛ք են, ավելի տաք են, ավելի լավ բառ մտքովս չի անցնում, որպես հաճոյախոսություն եմ ասում: Դա էր պատճառը, որ թողեցի Շվեյցարիան:

Զրուցեց Կարին Գրիգորյանը